กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย  

แนวคิดการพัฒนาชุมชนที่เกิดขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๘๓ ได้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการพัฒนาในกลุ่มประเทศเครือจักรภพจากเดิมมาเป็น การพัฒนาที่เห็นว่าประชาชนเป็นแกนกลางของพลังขับเคลื่อนทางสังคม เมื่อแนวคิดการพัฒนาชุมชนนี้เผยแพร่ออกไปจนก่อเกิดเป็นปรัชญาเกี่ยวกับการทำ งานร่วมกันอย่างใกล้ชิดระหว่างประชาชนกับรัฐบาลในการปรับปรุงสภาพความเป็น อยู่ซึ่งเรียกว่าขบวนการพัฒนาชุมชน ขบวนการดังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาในประเทศไทยด้วยเช่นกัน

.

  ในปี พ.ศ. ๒๔๘๓ 
กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศใช้แผนการบูรณะชนบทพัฒนา โดยมีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ สร้างสรรค์ชีวิตจิตใจของประชาชนในชนบทให้เหมาะสมที่จะเป็นพลเมืองดี และส่งเสริมให้ประชาชนมีการครองชีพที่ดีขึ้น และได้จัดตั้งสำนักงานพัฒนาการท้องถิ่นขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๙๙ เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนาท้องถิ่น และมีการริเริ่มโครงการพัฒนาท้องถิ่นในปีถัดมาโดยมีปลัดพัฒนากรเป็นผู้ ปฏิบัติงานซึ่งเรียกกันในภายหลังว่าพัฒนากร

.

  ในปี พ.ศ. ๒๕๐๕
รัฐบาลได้ออกพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวงทบวงกรม ฉบับที่ ๑๐ และจัดตั้งกรมการพัฒนาชุมชนขึ้นเป็นหน่วยงานในสังกัดกระทรวงมหาดไทยเมื่อวัน ที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๐๕ ภารกิจในระยะแรกของกรมการพัฒนาชุมชนคือ ปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนในชนบทโดยการมีส่วนร่วมของประชาชนและการพัฒนา ตนเอง ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าพัฒนากรต้องทำงานกับประชาชน มิใช่ทำให้ประชาชน

ประวัติความเป็นมา

คำขวัญอำเภอหางดง เศรษฐกิจดี สตรีแสนสวย ร่ำรวยหัตถกรรม วัฒนธรรมมั่นคง หางดงพัฒนา

อำเภอหางดง เดิมมีนามว่า “แขวงแม่ท่าช้าง” เป็นเขตการปกครองที่ตั้งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยรัฐบาลกลางที่กรุงเทพฯ จัดระบบการปกครองที่เรียกว่า มณฑลเทศาภิบาล กำหนดแบ่งเมืองเชียงใหม่เป็นหัวเมืองชั้นนอกและหัวเมืองชั้นในแขวงแม่ท่าช้างจัดอยู่ในเขตหัวเมืองชั้นในหัวหน้าผู้รับผิดชอบเรียกว่า “นายแขวง” นายแขวงคนแรกของแขวงแม่ท่าช้าง คือ หลวงคชดิษฐาภิบาล (ไผ่) ระหว่างปี พ.ศ. 2451–2453  แขวงแม่ท่าช้างได้เปลี่ยนฐานะเป็นชื่ออำเภอหางดง พื้นที่อำเภอหางดงก่อนนี้มีสภาพรกร้างว่างเปล่าทั้งหมู่บ้านและราษฎรมีน้อย เวลานั้นมีพญามะโน เจ้าน้อยมหาอินทร์ และพญาประจักร์ ได้ครอบครองขึ้นตรงต่อเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่

ที่เรียกว่า “แม่ท่าช้าง” นั้น กล่าวกันว่า ในท้องที่นี้มีดงกรรมอยู่ดงหนึ่งเป็นดงไม้สัก มีลำน้ำแม่ท่าช้างไหลผ่านดงนี้ อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอนี้ขึ้นไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือประมาณ 1 กิโลเมตร เวลาเมื่อเจ้านายทางเชียงใหม่จะไปยังจังหวัดแม่ฮ่องสอนหรือขุนยวมก็เดินผ่านทางนี้ เมื่อมาถึงดงนี้จำต้องลงจากหลังช้างแล้วข้ามท่านี้เข้าดงไปจึงเรียกลำน้ำนี้ว่า “แม่ท่าช้าง” ในสมัย  ร.ศ.120 ทางการได้มีการให้จัดตั้งแขวงขึ้น โดยพิจารณาถึงหมู่บ้านใหญ่ๆ หลายตำบลรวมกันในระยะทางที่จะไปมาถึงได้ภายใน 6 ชั่วโมงหรือมีราษฎรมากกว่าหมื่นคนจึงจัดเป็นหนึ่งๆ ทำนองอำเภอหนึ่งในขณะนั้นจึงเรียกว่า “แขวงแม่ท่าช้าง” บ้างก็ว่า “แม่ท่าช้าง” มาจากคำว่า “แม่ต๋าจ้าง” หรือ “แม่ตาช้าง” ซึ่งหมายถึงลำน้ำแม่ท่าช้าง ที่ต้นน้ำออกมาจากช่องน้ำเล็กๆ เหมือนตาช้าง จึงเรียกว่า “แม่ต๋าจ้าง”

ในปี พ.ศ. 2460 ทางการได้เปลี่ยนชื่อใหม่ เพื่อให้ตรงกับนามตำบลที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่เป็นอำเภอ “หางดง”   เพราะอยู่ทางทิศใต้ของดงกรรมดังกล่าว คำว่า หาง แปลว่า ท้าย คือทางทิศใต้หรือท้ายของดงกรรม ต่อมาวันที่ 12 กันยายน พ.ศ. 2481 สำนักนายกรัฐมนตรีได้ออกประกาศว่า “ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ยุบอำเภอหางดงเป็นกิ่งอำเภอ ขนานนามว่า กิ่งอำเภอหางดง^[3] และให้ไปขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอเมืองเชียงใหม่ ในเดือนเดียวกันนี้กระทรวงมหาดไทยได้มีคำสั่งที่ 206/2481 ลงวันที่ 19 กันยายน 2481 อนุมัติให้ตำบลหารแก้ว ตำบลสันกลาง และตำบลหนองตอง ไปขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอบ้านแม (อำเภอสันป่าตอง) กับโอนตำบลขัวมุงและตำบลสันทรายไปขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอสารภี คงเหลืออยู่ 8 ตำบลเท่านั้น การไปขึ้นกับอำเภอเมืองเชียงใหม่นั้นต่อมาปรากฏว่าประชาชนได้รับความเดือดร้อน เนื่องจากต้องเดินทางไปติดต่อราชการที่อำเภอเมืองฯ   ระยะทางถึง 15 กิโลเมตร ในปี พ.ศ. 2490 ทางราชการได้พิจารณาขึ้นเป็นอำเภอหางดงอีกครั้ง^[4] ให้รวมตำบลหารแก้วและตำบลหนองตอง กลับมาขึ้นกับอำเภอหางดงเหมือนเดิม^[5] และแต่งตั้งในให้นายเที่ยง ถีระวงษ์ ตำแหน่งผู้ตรวจการเทศบาลจังหวัดตาก มาดำรงตำแหน่งเป็นนายอำเภอหางดงเป็นคนแรก

• เนื้อที่/พื้นที่    302 ตร.กม.

ตำบลในอำเภอหางดง

• ตำบลหางดง
• ตำบลหนองแก๋ว
• ตำบลหารแก้ว

• ตำบลหนองตอง
• ตำบลขุนคง
• ตำบลสบแม่ข่า

• ตำบลบ้านแหวน
• ตำบลสันผักหวาน
• ตำบลหนองควาย

• ตำบลบ้านปง
• ตำบลน้ำแพร่

สถานที่่ท่องเที่ยวสำคัญในอำเภอหางดง

• วัดต้นเกว๋น (วัดอินทราวาส สถาปัตยกรรมเก่าที่สุด)
• หมู่บ้านเครื่องปั้นดินเผาเหมืองกุง
• บ้าน 100 อัน 1,000 อย่าง
  (บ้านร้อยอันพันอย่าง)

• ศูนย์หัตถกรรมบ้านถวาย
  หมู่บ้านหัตถกรรมไม้แกะสลัก
• อุทยานแห่งชาติออบขาน
• บ่อดิน แกรนด์แคนยอน

• ไนท์ซาฟารี่ (ใกล้เคียง)
• อุทยานหลวงราชพฤกษ์ (ใกล้หางดง)
• วัดพระธาตุดอยคำ (ใกล้หางดง)
• กาดฝรั่ง
• หมู่บ้านรอยยิ้ม

• ตำบลบ้านแหวน
• เศรษฐกิจพอเพียง
• หัตถกรรมบ้านหารแก้ว
• ประเพณีดงพระเจ้านั่งโก๋น
• โครงการหลวงห้วยผักไผ่ (ทุ่งเริง)
• บวงสรวงขุนหลวงวิลังคะ

.

กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย
ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ อาคารรัฐประศาสนภักดี (อาคาร B) ชั้น 5
ถนนแจ้งวัฒนะ แขวงทุ่งสองห้อง เขตหลักสี่
กรุงเทพมหานคร

.